Ως περιπρωκτική περιοχή περιγράφεται η περιοχή πέριξ της πρωκτικής σχισμής αλλά και το τελικό τμήμα του πεπτικού σωλήνα, δηλαδή το πρωκτικό κανάλι. Το δέρμα που καλύπτει την περιπρωκτική περιοχή (πρωκτόδερμα) είναι πιο λεπτό, ευαίσθητο και ευπαθές συγκριτικά με το δέρμα του υπόλοιπου σώματος. Το γεγονός αυτό καθιστά τη συγκεκριμένη περιοχή επιρρεπή σε τραυματισμούς και δερματικούς ερεθισμούς. Παράλληλα η περιπρωκτική περιοχή έχει πολύ πλούσια νεύρωση και αισθητικότητα, οπότε οι παθήσεις της περιοχής είναι ιδιαιτέρως επώδυνες.
Είναι μια γραμμοειδής, επιμήκης, ιδιαίτερα επώδυνη πληγή (σχίσιμο) στον πρωκτικό δακτύλιο. Πρόκειται για μια συχνή πάθηση, που μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, συνήθως όμως εμφανίζεται σε νεαρά άτομα, με ίδια συχνότητα στα δύο φύλα.
Στο 90% των περιπτώσεων εμφανίζεται στη μέση γραμμή και οπισθίως, ενώ στο 10% των περιπτώσεων εμφανίζεται στη μέση γραμμή προσθίως. Ραγάδες σε πλάγιες θέσεις εμφανίζονται κυρίως στο πλαίσιο συστηματικών παθήσεων, όπως η νόσος Crohn, η σύφιλη, η φυματίωση, το AIDS, ο καρκίνος του πρωκτού, η λευχαιμία.
Ως αίτιο αναφέρεται :
Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει κυρίως έντονο πόνο, ο οποίος περιγράφεται σαν ξυράφι, μετά/κατά την κένωση που διαρκεί ώρες μετά.
Ο πόνος είναι τόσο έντονος που αντανακλαστικά προκαλείται σπασμός του πρωκτικού δακτυλίου και επακόλουθος φόβος του πάσχοντα για την κένωση, με αποτέλεσμα να την αναστέλλει, οπότε ουσιαστικά να δημιουργείται δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα και ο πρωκτικός σπασμός που εμφανίζονται επιδεινώνουν τη ραγάδα, αποτρέποντας την επούλωσή της, προκαλείται δηλαδή ένας αυτοτροφοδοτούμενος φαύλος κύκλος, που απαιτεί θεραπεία για να σπάσει.
Όταν τα συμπτώματα διαρκούν λιγότερο από 6-8 εβδομάδες, τότε πρόκειται για οξεία ραγάδα, ενώ όταν υφίστανται για πάνω από 8 εβδομάδες τότε μιλάμε για χρόνια ραγάδα.
Η διάγνωση τίθεται με τη λήψη ιστορικού και την κλινική εξέταση.
Με την επισκόπηση του πρωκτού αναγνωρίζεται η γραμμοειδής πληγή στον πρωκτικό δακτύλιο, η οποία μπορεί να είναι επιφανειακή (οξεία ραγάδα) ή βαθύτερη και ελκωτική, με ανυψωμένα οιδηματώδη σκληρά άκρα και εμφανείς τις ίνες του έσω σφιγκτήρα (χρόνια ραγάδα).
Στις χρόνιες ραγάδες αναγνωρίζεται επιπλέον περιφερικά, προς την πρωκτική σχισμή, μια δερματική πτυχή, η λεγόμενη «συνοδός» ή «φρουρός πτυχή/αιμορροΐδα» και κεντρικά (εσωτερικά) της ραγάδας μια υπερτροφική πρωκτική θηλή (βαλβίδα).
Η θεραπεία της ραγάδας εξαρτάται από τη φάση στην οποία βρίσκεται η πάθηση. Στην οξεία ραγάδα η πρώτη θεραπεία είναι συντηρητική, ενώ επί χρόνιας ραγάδας η συντηρητική αγωγή έχει χαμηλά ποσοστά επιτυχίας και οριστική θεραπεία επιτυγχάνεται με χειρουργική επέμβαση.
Η συντηρητική θεραπεία, η οποία έχει ποσοστό επιτυχίας γύρω στο 70% στην οξεία ραγάδα, περιλαμβάνει:
Η χειρουργική θεραπεία προσφέρει την οριστική θεραπεία για την ραγάδα και η επέμβαση εκλογής είναι η «Πλάγια Έσω Σφιγκτηροτομή».
